KAYGI İLE BAŞA ÇIKMAK

Bir sorun karşısında, duygularınızı değiştirmeye çalışmaktansa, doğrudan problemi çözmeye çalışmak size daha çok yarar sağlayacaktır.

Kaygı ile başa çıkmadaki en çok kabul gören ve istenilen sonuca ulaşılmasını sağlayan yöntem bu aslında.

Ancak tehdit edici bir durum ile karşılaşan ve kaygıya kapılan insanların bundan kurtulmak için kullandıkları yöntemler hep birbirinden farklı olmaktadır.

İnsanların kaygıdan kurtulmak için başvurduğu yaygın yöntemler şunlardır:

1. Sorunun kaynağına saldırmak

2. Sorunun kaynağını görmezden gelmek

3. Kendini işine vermek

4. Sorunu çevresi ile konuşmak

5. Sorun hakkında bilgi toplamak

6. İşin uzmanına başvurmak

7. Spor yapmak

8. İnsanlardan uzaklaşmak

9. Bir umut ışığı aramak

10. Dua etmek

Dünyada yapılan bütün araştırmalar, insanların farklı yöntemler kullanarak kaygıdan kurtulmaya çalıştığını ortaya koyduğuna göre, her birimiz kendi üzerimizde işe yaradığını gözlemlediğimiz yöntemler geliştirerek, kaygıya karşı kendi etkili yöntemimizi uygulamamız gerekir.

Yapılan araştırmalarda, bazı insanların gelecekte başlarına gelebilecek olası sorunlar hakkında hiç konuşmak istemediği saptanmıştır.

Bazı insanların da olumsuz durumlara hazırlanmak için bu konuda konuşmak, araştırma yapmak yolunu seçtiği gözlemlenmiştir.

Bu bize kaygı ile başa çıkmada iki temel yöntemin kullanılmakta olduğunu göstermektedir.

I. Bastırma yöntemi

II. Duyarlılaşma yöntemi

BASTIRMA YÖNTEMİ

Bu yöntemi uygulayanlar sorunu düşünmemeye çalışarak rahatlama yolunu seçerler.

Genellikle sorunu düşünerek bir yere varamayacağını düşünen ve başka şeylere yönelerek sorunu hissetmemeyi planlayanlar bastırma yöntemini uygulayan kişilerdir.

Bunun yanında sorunun çözümünü sürekli erteleyenler de bastırma yöntemine başvuranlardır.

DUYARLILAŞMA YÖNTEMİ

Bu yönteme başvuranlar sorun hakkında bilgi toplayıp, en etkili çözümü bulmaya çalışırlar. Sorunun özüne inerek onu yok etmeye çalışırlar.

Aslında bütün başa çıkma stratejileri; insanların sorunun üzerine gitmesi ya da sorunu görmezden gelmesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Eğer kişi problemin kendisi ile uğraşıyorsa, yani bataklığı kurutarak sivri sinekleri yok etmeye çalışıyorsa aktif problem merkezli bir yöntem uygulamaktadır.

Ancak kişi problemin yol açtığı duygusal durumla (kaygı, stres gibi) uğraşıyorsa yani bataklığı kurutmaktansa sivri sineklerin verdiği huzursuzluğu ortadan kaldırmak yöntemini benimsiyorsa, o zaman duygusal tepkiye odaklanıp sorunun kendisini yok sayıyor demektir.

Problem odaklı strateji benimseyenler, doğrudan problemi çözmek ve kaygıyı yenmek için basit de olsa bir plan yapıp, o sorunun üzerine giderler.

Duygu odaklı stratejiyi benimseyenler ise problemden kaynaklanan kaygı ve stres gibi duygusal sıkıntıları azaltmak yolunu seçerler.

Yapılan bir araştırmada kız öğrencilerin daha duygu odaklı yöntemler kullandıklarını ancak erkek öğrencilerinin daha çok problem merkezli stratejiler kullandıklarını ortaya koymuştur.

PEKİ BAŞA ÇIKMA STRATEJLİERİ NE KADAR ETKİLİDİR?

Kaygı ile başa çıkmada herhangi bir yöntemi kullanmak, hiçbir yöntem kullanmamaktan daha etkili olmaktadır.

Yine yapılan araştırmalara göre, sorunun kaynağına inerek, sorunu kökten çözen aktif yöntemler uygulayanların mutluluk ve yaşamdan tad alma düzeylerinin daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.

BİR SORUN İLE DOĞRUDAN YÜZLEŞMEK Mİ, YOKSA ONDAN KAÇINMAK MI DAHA İYİDİR?

Yapılan araştırmalara göre, neredeyse bütün olaylarda aktif yöntemler, yani sorunun kaynağına inip sorun neyse onu çözmek insanların stres ile başa çıkmalarında, kaçınmacı yöntemlerden daha etkili olduğu saptanmıştır.

Örneğin: Matematik sınavında stres olan bir öğrenci, bu stresini konuları daha iyi öğrenerek yenmeye çalışıyorsa benimsediği yöntem aktif problem merkezli yöntemdir.

Oysa öğrenci matematik korkusuna karşı “boş ver her şey sınav mı?”, “sınavdır geçer”, “başarısız olsam da stres etmemeliyim” tarzı yöntemler kullanıyorsa kaçınmacı yönteme başvuruyor demektir.

Yaptığı yanlışları sınav stresine veya dikkatsizliğe bağlamak da kaçınmacı çözümsüz stratejinin benimsendiği anlamına gelir.

KAÇINMACI YÖNTEMLER HANGİ DURUMLARDA YARARLI OLABİLİR?

Yine yapılan araştırmalarda kaçınmacı stratejilerin kısa vadede yararlı olabileceği ortaya çıkmıştır.

Ancak bu yarar sadece aşağıdaki durumlar söz konusu sağlanabilmektedir:

I. Durumun ciddiyeti elde edilmek istenen sonuç üzerinde çok etkili olmamalıdır.

II. Kişi stres yaratan kaynağı kontrol edebilecek durumda olmalıdır.

AKTİF PROBLEM MERKEZLİ YÖNTEMDE; problem odaklı mı yoksa duygu odaklı mı olmak faydalıdır?

Problemi çözmeye çalışmak “problem odaklı yöntem kullanmak” demektir.

Problemden zarar görmemek için problemi kabullenmek duygu odaklı yönteme başvurmaktır.

Durumun öncelik sırasına göre bu iki yöntem de faydalı olabilmektedir.

Burada önemli olan nokta problemi çözmek için o anda yapılabilecek bir şey var mı yoksa sadece durumu kabullenmek mi gerekiyor sorusuna yanıt bulmaktır.

BAŞA ÇIKMA ESNEKLİĞİ

Farklı durumlarda, farklı başa çıkma stratejileri kullanmak işe yarayabilmektedir.

Önemli olan hangi durumda nasıl bir strateji kullanılacağını doğru saptamaktır.

Bu beceriye, bilimsel anlamda “Başa Çıkma Esnekliği” denilmektedir.

Bir sorun karşısında ne kadar yüksek oranda başa çıkma esnekliğine sahipseniz o kadar hızlı ve işe yarar bir çözüm bulacaksınız demektir.

SON SÖZ

Eğer bir iş karşısında kaygıya ve aşırı strese kapılmak istemiyorsanız, o işi başarıyla tamamlamak için en iyi düzeyde bir hazırlık yapmak zorundasınız.

Yapılan işte ustalaşmak; kaygıyı azaltır.

Yapılan işte uzmanlaşmak ise, kaygıyı yok eder.

Sağlıcakla kalınız.

Süleyman Beledioğlu

www.bonushoca.com