Bir Konuyu Nasıl Kavrayabilirsiniz?
Bir konuyu kavrayabilmek için şu altı aşamayı mutlaka hayata geçirmek gerekmektedir.
Bunlar;
- Bilgiyi edinme
- Kavrama çalışması yapma
- Uygulamada bulunma
- Analiz yapma
- Sentezleme yapma
- Değerlendirme yapma
BİLGİYİ EDİNME
Öğrenilecek olan bilginin terimlerini, o bilginin içindeki olguları, kavramları, bilginin diğer bilgilere göre sırasını, hangi bilgi grubuna dahil olduğunu, bilgiye ilişkin ilkeleri, genel kuralları, kuramları tanıyacak düzeyde hafızaya yerleştirmek gerekir.
Bunun için de, bilginin üzerinden okuyarak geçmeyip, bilgiyi ayrıntısı ile ayrıştırıp, içerisindeki unsurları saptamak ve bunları akılda tutacak yöntemlerle çalışmak gerekmektedir.
KAVRAMA
Kavrama aşamasına geçildiğinde şu üç önemli aşamayı mutlaka hayata geçirmek gerekir:
a. Çevirme
b. Yorumlama
c. Öteleme
Çevirme: Bir bilgi bütününü bir başka şekilde ifade etme.
- Bilgiyi grafiğe dönüştürüp, grafik olarak ifade edebilme, grafiği yorumlayabilme.
- Bir problemi formülle ifade edebilme.
- Bir denklemi sözlü olarak açıklayabilme
türünden çalışmalar çevirme yapabilmek anlamına gelir. Öğrencilerin bir konuyu öğrenirken mutlaka önlerindeki bilgi metni üzerinde yukarıda ifade ettiğimiz çalışmayı yapmalarını öneriyoruz.
Yorumlama: Bir bilgi bütününü kendi bakış açısı ve kendi ifadeleri ile anlatabilme, o bilgi bütününden çeşitli yeni bilgiler üretebilmektir. - O bilgi ile ilgili açıklama yapabilmek
- Metni kendi ifadeleri ile özetleyebilmek
- Yeni örnekler bulabilmek
- Neden/sonuç ilişkisi kurabilmek
- O konunun kendi içerisindeki kavramlarla ve diğer konularla benzer olan yanları ile farklı olan yanlarını bulabilmek
- Ana fikri ve yan fikri bulabilmek
türünden yapılan çalışmalar yorumlama çalışması yapmak anlamına gelir. Öğrencilerin dersi dinledikten sonra, evde yapacakları tekrarlarda mutlaka bunlara dikkat etmeleri gerekmektedir.
Öteleme: Eldeki verileri kullanarak geleceği (sonraki anlamları) ve aradaki ögeleri (metnin içindeki gizli kavramları) boşlukları bulabilmek, öteleme yapabilmek demektir. Öteleme, verilen bilgilerin içindeki başka bilgileri sorgulama yöntemi ile bulabilmektir.
UYGULAMA
Uygulama yapmak konuyu öğrenmenin üçüncü aşamasına geçmek demektir.
Uygulama aşamasında, kuralları, yöntemleri, ilkeleri yeni durumlara uygulama çalışması yapılır. Yaygın olarak bu aşama yeni ve farklı sorular çözülmesi şeklinde hayata geçirilir.
ANALİZ
Analiz aşamasında bir bilgi bütününü; - Onu oluşturan ögelere, yani o bilgi bütününü küçük parçalara ayırmak ve bu küçük parçaları algılamaya çalışmak gerekir.
- Elde edilen ögelerin birbirleri ile olan ilişkileri bulunur.
SENTEZ
Bilgiyi irdeleyip, onda özgün sonuçlar çıkarmak, gruplar oluşturmak, gruplararası ilişkileri bulmak.
DEĞERLENDİRME
İç ölçütlere ve dış ölçütlere göre ürün hakkında karar verme.
Bilgileri eleştirebilmek, bilgi hakkında yargıda bulunabilmek, karşılaştırma yapabilmek (1).
Hoşça kalınız.
Süleyman Beledioğlu
(1) Prof.Dr.Nuray Senemoğlu, Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Pegem Akademi Yayınları.